Ράβδος, Λίχνισμα και Πλεύρες.

Τώρα που κοντεύουν να σιγήσουν τα αλυσοπρίονα -στα τεμάχια της κάτω περιφέρειας υπάρχει ήδη ησυχία με ψηλές κολώνες καπνού από καιόμενα λιόκλαρα, μόνο κατά τον Κάμπο και τις Ντραμπάλες ακούς ακόμα κάποια να ζουγκουνάνε- καιρός να κάνουμε στο θέμα αυτό μερικές συγκρίσεις του σήμερα με το χθές. Και δεν μιλάω για πολύ παλιά, για πριν 40 με 50 χρόνια μιλάω.
Τότε ακόμη οι ελιές και το λάδι ήταν το δευτερεύον προϊόν. Σταφίδες κατά κύριο λόγο αλλά και αμπέλια για το κρασί στο σπίτι πιάναν τα καλά και επίπεδα χωράφια. Ακόμη και η σπορά σταριού γινότανε σ’ αυτά. Οι πλεύρες και οι χούνες έμεναν για τα λιόδεντρα. Και αργά-αργά γιομίζανε με λιοφύτια. Πιο εύκολα αν έβρισκες κωλορίζια, αυτά που ξεπετάγονται στις ρίζες των ελιών, αλλά μακρόσυρτα και δύσκολα αν φύτευες τρουμπούκια. Μια διαδικασία με κομμάτια από λιόκλαρα που τα ξεχώριζαν στο ράβδο. Ξεδιάλεγαν κάποια που είχαν μάτια, πάχους περίπου 3-4 εκατοστών και μήκος 40-50. Τα έχωναν σε μέρη στράγγια και προσηλιακά και όχι πολύ βαθειά. Αυτά τέλος άνοιξης με αρχές καλοκαιριού πέταγαν βλασταράκι. Τα πότιζαν το καλοκαίρι και την επόμενη άνοιξη τα έβγαζαν και τα μεταφύτευαν στις πλεύρες και τα χέρισα. Σε αυτή τη διαδικασία πρέπει να σημείωναν μεγάλες επιδόσεις οι συμπαθείς και ανέκαθεν εργατικοί γείτονες μας, οι Γαργαλιανώτες και ίσως εδώ να οφείλεται το παρατσούκλι τους: τρουμπουκάδες.
Είτε από τρουμπούκια, πάντως, είτε από κωλορίζια ήταν οι ελιές, ο ράβδος ήταν ράβδος, ένα μεγάλο βάσανο! Δεν υπήρχαν βέβαια τόσες πολλές που υπάρχουν σήμερα. Πάνω από 500 κιλά παραγωγή μόνο οι μεγαλονοικοκυραίοι βγάζανε.
Όπως και σήμερα ήτανε χειμερινό, βέβαια, το σπορ αλλά οι χειμώνες εκείνοι ρε παιδιά ήτανε άλλο πράγμα. Μην κοιτάτε τώρα που έχουμε ξερούς και ήπιους χειμώνες! Βροχή τότε πολύ βροχή. Τρέχανε από τους νόχτους τα νερά. Στάζανε ακόμα και οι πέτρες. Άσε το χιονόνερο και το κρύο. Να σε βαρεί η ελιά στη μούρη και να τσουτσουράει τίλογα! Να γλιστράς στην πλεύρα με το λιόπανο –ένα λινατσένιο που ήτανε μέσα στη λάσπη- και να σταματάς στα βάτα πριν το ρέμα. Και να μαζεύεις μετά μία-μία τις ελιές που είχανε χυθεί ένα γύρω στα χορτάρια
Το κόψιμο γινόταν με το χειροπρίονο αλλά με μεγάλη τσιγκουνιά γι’ αυτό θεριεύανε και οι οι ελιές και γίνονταν "πλατάνια". Ανέβαιναν οι άντρες στις κορφές σαν τις μαϊμούδες. Δεμπλιά και δέμπλες κυπαρισένια από το λόγγο. Τα βγάζανε το καλοκαίρι και τα πλάκωναν με πέτρες να είναι ίσια..
Το μεγαλύτερο μανίκι όμως ήτανε το λίχνισμα. Έπρεπε οι ελιές να μην έχουνε μέσα καθόλου φύλλα. Και όλη τη μέρα δε σακιάζανε καρπό. Τον μάζευαν πάνω σ’ ένα λιόπανο σε ένα μεγάλο σωρό και με το σούρουπο έστρωναν δίπλα ένα άλλο προς την κόντρα μεριά του ανέμου. Μετά με ένα φτυάρι ξύλινο πετούσαν τις ελιές σε αυτό και ο αέρας χώριζε από ψηλά τα φύλλα. Και καλά αν φύσαγε! Αν είχε όμως πραγαλιά αντιλαλούσαν τα καταράχια από τις βρισιές ενώ εμείς τα μικρά σκεφτόμασταν το ποίημα της 25ης Μαρτίου: «φύσα μαΐστρο δροσερέ κι’ αγέρα του πελάγου!».Και όσο έπεφτε το σκοτάδι τόσο έπεφτε και ο αέρας. Νυχτώναμε στα τεμάχια γιατί έπρεπε μετά να γίνει και το σάκιασμα. Φτάναμε στο χωριό με τις νυχτερίδες.
Τα τσουβάλια τα παίρνανε οι λιτρουβαραίοι με τα κάρα, αυτά με το άλογο και τις μεγάλες ξύλινες ρόδες. Άλλα προβλήματα εκεί . Κόλλαγαν οι ρόδες και τα ζώα μέσα στη λάσπη και δώστου με τη βίτσα στα καπούλια. Αργότερα ήρθαν τα τρακτέρια με τις χοντρές ρόδες τις λαστιχένιες και τις ρεμούλκες και βελτιώθηκαν πολύ τα πράγματα.
Ο ράβδος, όμως, ήταν βάσανο –κάθε τέτοια εποχή άλλαζαν οι μεγάλοι το λαϊκό ρητό: «θέρος τρύγος πόλεμος» και το έκαναν «ράβδος τρύγος πόλεμος». Είχε όμως τιμή τότε το λάδι! Όσο το αρνί και το κατσίκι γάλακτος. Μόνο το μέλι ήταν πιο ακριβό: 2 με 1.