Η σταφίδα, η ιστορία και η κρίση στο προϊόν.

Μέσα στην πρεμούρα για τις νέες καλλιέργειες ξεχνιούνται πολλές από εκείνες οι οποίες έδωσαν και μπορούν ακόμη να δώσουν πολλά στον τόπο. Για τη Μεσσηνία -και ολόκληρη την Πελοπόννησο- είναι εμβληματική η καλλιέργεια της μαύρης σταφίδας η οποία περιορίζεται διαρκώς, διαδικασία η οποία ενθαρρύνθηκε με δέλεαρ σημαντικές αποζημιώσεις κατά το παρελθόν.

Η σταφίδα είναι συνδεδεμένη με τη νεότερη ιστορία της χώρας. Μετά το 1830 αποτέλεσε το βασικό εξαγώγιμο προϊόν και συντέλεσε στην αλματώδη αύξηση των εσόδων του κράτους. Η διανομή της εθνικής γης το 1871 και η ενθάρρυνση της καλλιέργειας από το κράτος οδήγησε σε ακόμη μεγαλύτερη αύξηση της παραγωγής αλλά και της εξάρτησης της οικονομίας από τη σταφίδα. Γύρω από το προϊόν δημιουργήθηκε ένα τεράστιο δίκτυο ανθρώπων από μικροκαλλιεργητές, μικρέμπορους της υπαίθρου, εμπόρους σε επαρχιακά κέντρα, μεγαλεμπόρους, βιοτέχνες, εργάτες....................

Η πορεία της καλλιέργειας ήταν περιπετειώδης και σημαδεύτηκε από τη μεγάλη κρίση του 1890, η οποία άλλαξε τα πάντα στην τοπική οικονομία και κοινωνία. Η κατάρρευση οδήγησε σε άνθηση της τοκογλυφίας, σε μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα αλλά και στην εμφάνιση ενός μεγάλου σταφιδικού κινήματος. Η απουσία σταφιδικής πολιτικής από το κράτος έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στην εκδήλωση της κρίσης, ενώ τα μέτρα που πάρθηκαν δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα.

Την κατάσταση που δημιουργήθηκε με τα τεράστια αποθέματα σταφίδας εκμεταλλεύτηκαν επιχειρηματίες της εποχής οι οποίοι έσπευσαν να κατασκευάσουν μονάδες βιομηχανικής μετατροπής τους. Σύμφωνα με μια ορισμένη προσέγγιση, η κρίση οδήγησε σε εκβιομηχάνιση πολλών περιοχών της Πελοποννήσου με τη δημιουργία μεγάλου αριθμού οινοποιείων, οινοπνευματοποιείων και ποτοποιείων. Η κρίση όμως δεν άργησε να χτυπήσει και τη βιομηχανία, το κίνημα των σταφιδοπαραγωγών φούντωσε και οδήγησε στη μεγάλη εξέγερση του 1935.

Εχουν γραφτεί τόμοι και θα γραφτούν πολλοί ακόμη για να διερευνηθεί η ιστορία της σταφίδας και του ρόλου που έπαιξε στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου. Πρόκειται για ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα θέματα και υπάρχουν πολλές ερμηνείες για τα αίτια και το χαρακτήρα των εξεγέρσεων, αλλά και του ρόλου που έπαιξαν αυτές στην πορεία του τόπου.

Η αναδρομή αυτή είναι αναγκαία προκειμένου να συνειδητοποιηθεί ότι η σταφίδα δεν είναι απλώς ένα προϊόν του τόπου, αλλά είναι μέρος της ίδιας της ιστορίας του και χρειάζεται για πολλούς λόγους να ξαναδούμε την καλλιέργεια με διαφορετικό τρόπο. Η διαρκής εγκατάλειψη, το πρόγραμμα εκριζώσεων, η τουριστική "αξιοποίηση" των γεωργικών εκτάσεων και η απουσία πολιτικής από το κράτος έχουν οδηγήσει την κατάσταση σε οριακά επίπεδα. Οι μεγάλες αγορές έχουν χαθεί και ως αποτέλεσμα των μεταβολών στις διατροφικές συνήθειες, η εσωτερική αγορά ουσιαστικά αγνοεί το πολύτιμο αυτό προϊόν και η Πολιτεία δεν διαθέτει κανένα σχέδιο ενίσχυσης της καλλιέργειας και αξιοποίησης της τεχνογνωσίας (όσο είναι καιρός) και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής.

Η μαύρη σταφίδα μπορεί και πρέπει να πάρει εξέχουσα θέση στον κατάλογο των τροφίμων που προσφέρουν σημαντικά στη ζωή των ανθρώπων. Από τις έρευνες έχει προκύψει ότι πρόκειται για ένα προϊόν με υψηλή διατροφική αξία, πλούσιο σε ενέργεια, βιταμίνες και ανόργανα άλατα. Η σταφίδα αποτελεί καλή φυτική πηγή σιδήρου, είναι άριστη πηγή καλίου, που έχει αποδειχθεί ως ένα από τα στοιχεία που μειώνει την πίεση του αίματος και την κατακράτηση υγρών. Είναι μία πλούσια πηγή βιταμινών αποτελώντας ένα ακόμα μυστικό της ελληνικής διατροφής. Οι φυτικές ίνες, η παρουσία αντιοξειδωτικών ανθοκυανιδών και ειδικών αντιβακτηριδιακών ουσιών κάνουν τη σταφίδα φυσικό όπλο για την αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας «η ελληνική μαύρη κορινθιακή σταφίδα είναι ένα τρόφιμο πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, τα οποία το κατατάσσουν στα «λειτουργικά» τρόφιμα, εκείνα δηλαδή τα τρόφιμα που περιέχουν συστατικά τα οποία πέραν της θρεπτικής τους αξίας επιφέρουν ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία του ανθρώπου». 

Αυτά τα στοιχεία είναι εκείνα που επιβάλλουν να δούμε με διαφορετική ματιά την καλλιέργεια της σταφίδας. Το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι αντί οι κάθε επιπέδου παράγοντες να ψάχνουν το μέλλον στα… εξωτικά φυτά, να φροντίσουν έτσι ώστε να συγκροτηθεί μια πολιτική για την κορινθιακή σταφίδα που θα αναζωογονήσει την καλλιέργεια του προϊόντος. Κανένας δεν πιστεύει ότι μπορεί η σταφίδα να γίνει πάλι το προϊόν της παλιάς καλής εποχής. Είναι κοινή πεποίθηση όμως ότι μπορεί να συνεχίσει να αποτελεί βασικό προϊόν με τη λήψη των κατάλληλων μέτρων από την καλλιέργεια και την ανανέωσή της, την προσαρμογή της στις απαιτήσεις της αγοράς μέχρι και την κατάλληλη υποστήριξη προώθησης του προϊόντος με αιχμή και την εσωτερική αγορά. Πέρα από αυτά όμως είναι άμεσο το ζήτημα της αντιμετώπισης των αλλαγών που θα φέρει η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική γιατί ο κίνδυνος δραματικής μείωσης των επιδοτήσεων και κατά συνέπεια της ταχείας εγκατάλειψης της καλλιέργειας είναι κάτι παραπάνω από ορατός. Και δυστυχώς κανένας δεν ασχολείται και δεν ανησυχεί!

Του Ηλία Μπιτσάνη απο την Ελευθερία

Του Διαβάστε το άρθρο στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ http://www.eleftheriaonline.gr/stiles-sxolia/kalimera-perifereia/item/24604-stafida-istoria-krisi Διαβάστε το άρθρο στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ http://www.eleftheriaonline.gr/stiles-sxolia/kalimera-perifereia/item/24604-stafida-istoria-krisi