Ε. Γλυκατζή.. Αυτή η αποξένωση, όχι από τον πατριωτισμό, αλλά από ένα είδος υπερηφάνειας να κρατήσουμε αυτό μας δώσανε οι παππούδες μας, είναι πρόβλημα.

Η κυρία δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Είναι διαπρεπής Ελληνίδα του εξωτερικού. Η πρώτη γυναίκα πρύτανης της Σορβόννης, βυζαντινολόγος, ακαδημαϊκός και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δελφών. Εσχάτως τιμήθηκε από τον πρόεδρο της Γαλλίας, Φρανσουά Ολάντ, με το «Μεγαλόσταυρο» και έχει την ικανότητα να καθηλώνει το συνομιλητή της με το βάθος της γνώσης της, τη διεισδυτική της ματιά και τον αφοπλιστικά ειλικρινή της λόγο..............

Η Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ έρχεται συχνά στη Ελλάδα. Άλλωστε, η ελληνική πολιτεία έχει φροντίσει να αυξήσει τις αρμοδιότητές της, καθώς πρόσφατα της ανέθεσε και το Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού. Μετά την ολοκλήρωση του συμποσίου για τον Καβάφη, που διοργάνωσε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Δελφών, η κα Αρβελέρ, ιδιαίτερα ικανοποιημένη με τις δυνατότητες και τις προοπτικές του Κέντρου, μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για την εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό, την αδράνεια των Ελλήνων, την πορεία της Ευρώπης, αλλά και το μεγάλο της φόβο, που φέρει το όνομα «Χρυσή Αυγή».
«Το Κέντρο Δελφών έγινε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή για να μπορέσουν οι Ευρωπαίοι να κάνουν τα περίπτερά τους, όπως ήταν παλιά οι θησαυροί των Δελφών. Νόμιζε ο Καραμανλής ότι οι Ευρωπαίοι θα έχτιζαν τα παραρτήματά τους και θα γινόταν ένα ευρωπαϊκό σύμπλεγμα, το οποίο θα είχε την προβολή της Ευρώπης που δε ξεχνάει ότι η βάση του πολιτισμού της είναι η Ελλάδα. Αυτό ήταν το σκεπτικό. Κανένας Ευρωπαίος δεν έκανε τίποτα. Έχουμε Ευρωπαίους μέσα στο συμβούλιο, αλλά η Ευρώπη δε δίνει ούτε πεντάρα. Και όλα τα έξοδα είναι του ελληνικού Δημοσίου, οπότε είμαστε κρατικοδίαιτοι και αυτό είναι κακό. Τους είπα, λοιπόν, “παιδιά, το μόνο που μπορεί να μας δώσει το κράτος είναι οι μισθοί σας, κομμένοι-ξεκομμένοι, αυτοί είναι. Όλα τα άλλα πρέπει να τα κάνουμε με δική μας προσπάθεια”. Και λόγω του ότι με ξέρουν κάπως οι Ευρωπαίοι, έρχονται στο συμπόσιο, χωρίς να τους πληρώσουμε, χωρίς να τους δώσουμε τα εισιτήρια, δε δίνουμε τίποτα, αλλά έχουμε ένα πρόγραμμα τέλειο. Εκείνη, η οποία μας βοήθησε πολύ, είναι η κα Μενδώνη χάρη στο ΕΣΠΑ. Γιατί το ΕΣΠΑ Αττικής έδωσε τη δυνατότητα στο Κέντρο Δελφών να κάνει όλες τις εκδηλώσεις στην Ακρόπολη, τον Εθνικό Κήπο και το Ίδρυμα Κακογιάννη» λέει η κα Αρβελέρ, μιλώντας για το έργο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δελφών και προσθέτει: «Το Κέντρο ανήκει στο Συμβούλιο της Ευρώπης, που δεν έχει χρήματα. Τα λεφτά τα έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Εδώ θα πρέπει κάποτε θα να γίνει κάτι, ίσως δεν έχω καιρό να το κάνω εγώ, αλλά πρέπει να γίνει, είναι να περάσει από το ΣτΕ στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Να είναι, δηλαδή, υπό την Ανδρούλα Βασιλείου, η οποία είναι υπεύθυνη σήμερα για τα πολιτιστικά. Αλλά εκείνο το οποίο νομίζω ότι είναι πολύ σοβαρό, είναι ότι το κέντρο των Δελφών έχει γίνει κέντρο και για την περιφέρεια. Δεν έρχονται να το παρακολουθήσουν μόνο από το εξωτερικό. Έρχονται και από την Άμφισσα, και από το Χρυσό, και από την Ιτέα κ.λπ. Το παρακολουθούν άνθρωποι οι οποίοι δεν είχαν τη δυνατότητα πριν να παρακολουθήσουν συμπόσια από ξένους, να ακούσουν μουσική, να δουν χορό. Αυτή η διείσδυση του Κέντρου είναι ένα από τα μεγάλα συν, όπως και η προσπάθεια που κάνουμε, να απευθυνθούμε στη νέα γενιά».
Αναφερόμενη στην εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό, η κα Αρβελέρ σημειώνει: «Αλλιώς μας βλέπει ένας καθηγητής πανεπιστημίου ή ένας φοιτητής κι αλλιώς ένας εργάτης, ο οποίος σου λέει, “γιατί εγώ να δουλεύω για τους Έλληνες;”. Είχα πάρει ένα ταξί πρόσφατα στο Παρίσι και μου λέει ο ταξιτζής “κυρία Αρβελέρ, πρέπει να βοηθήσουμε τους Ισπανούς, γιατί είναι εργατικοί, κάνουν ό,τι πρέπει, όχι σαν τους Έλληνες”. “Για στάσου” τον κόβω. “Ξέχασα, είστε Ελληνίδα, αλλά δεν πειράζει, αλήθεια λέω” μου λέει. Σε ένα μέρος του κόσμου, το οποίο δεν έχει να κάνει ούτε με το χτεσινό πολιτισμό ούτε με τον αυριανό, αλλά έχει να κάνει με την καθημερινότητα, βγάζω το ψωμί μου, δεν το βγάζω, έχω οικογένεια, είμαι άνεργος, αυτοί σου λένε “φτάνει πια”. Από την άλλη μεριά, σου λένε “οι Έλληνες κάνουν ό,τι μπορούν και μας δώσανε τα φώτα τους στο παρελθόν”. Το θέμα, πάντως, είναι ότι χάσαμε την αίγλη, ότι ήμασταν αυτοί οι οποίοι κάνανε την καλύτερη αντίσταση, αυτοί που γέννησαν τη δημοκρατία. Τώρα σου λένε “δώσατε, αλλά φτάνει πια”».
Όσο για τους ίδιους τους Έλληνες, εμφανίζεται ιδιαίτερα επικριτική. «Οι Έλληνες αυτή τη στιγμή πάνε με όποιον δίνει τα λεφτά. Είναι άσχημο αυτό, αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Θυμάμαι μία μέρα ταξίδευα με τον Ντελόρ και μου λέει “πες μου λίγα πράγματα για την Ελλάδα”. “Είναι μία χώρα, όπου δεν είσαι άνθρωπος, είσαι πακέτο, το πακέτο Ντελόρ” του απάντησα. Η Ευρώπη δεν είναι μόνο τα χρήματα που δίνει. Η Ευρώπη έχει υποχρεώσεις, αλλά και εμείς έχουμε υποχρεώσεις απέναντί της. Αν ρωτήσεις έναν Έλληνα ποιες είναι οι υποχρεώσεις που έχουμε απέναντι στην Ευρώπη, δε θα σου απαντήσει κανείς. Εκείνο που περιμένουμε είναι η Ευρώπη να μας ζήσει, να μας θρέψει, τα πακέτα Ντελόρ, το ΕΣΠΑ.
Αυτό που με φοβίζει πολύ είναι ένα είδος αδράνειας. Νομίζεις ότι οι Έλληνες έχουν πάθει καθίζηση. Δεν υπάρχει ένα όραμα. Μνημόνιο-όχι μνημόνιο. Το μνημόνιο είναι όραμα; Τι θα πεις στα παιδιά; Όχι μνημόνιο, καλά, αλλά μετά; Λοιπόν, αυτό με φοβίζει πολύ περισσότερο απ’ όλα. Ότι έχασαν οι Έλληνες τη δυνατότητα -όχι της ελπίδας, την οποία έχουν εναποθέσει στους ξένους- αλλά του οράματος. Εγώ γνώρισα την κατοχή. Για να πάω στο σχολείο περνούσα πάνω από πτώματα πεινασμένων ανθρώπων, τα οποία μάζευε ένα καροτσάκι του Δήμου. Λοιπόν, όταν μου λένε ότι υπάρχει κρίση, γελώ».
Αναλύοντας τα αίτια που φτάσαμε από τον «Έλληνα της αντίστασης» στον «Έλληνα - πακέτο Ντελόρ», η Ελληνίδα ακαδημαϊκός εξηγεί: «Νομίζω ότι φταίει η εμφυλιακή κρίση. Δεν πάψαμε ποτέ να είμαστε σε εμφύλιο πόλεμο. Δεν πάψαμε ποτέ να έχουμε αυτόν το διχασμό. Να σας πω ένα παράδειγμα. Είμαι πρόεδρος του διεθνούς ιδρύματος Σοστάκοβιτς, ο οποίος είναι ίσως ο μεγαλύτερος μουσικός της εποχής μας. Έχει κάνει την ενορχήστρωση του ύμνου του ΕΛΑΣ. Είπα να τη φέρω στην Ελλάδα και μου λένε: “Δεν μπορούμε να παίξουμε τον ύμνο του ΕΛΑΣ σε δημόσιο κτήριο”. Αν μετά από 60 χρόνια έχουμε φτάσει εκεί, είναι γιατί τα έχουμε κουκουλώσει όλα. Δεν έχουμε κάνει -αυτό που λένε οι ψυχολόγοι- την περίοδο του πένθους. Δηλαδή, ουδέποτε δώσαμε στον εαυτό μας τον καιρό να σκεφτεί τα πράγματα με κάποια απόσταση και να κλάψει, ή να γελάσει, γι’ αυτά που έχει κάνει. Λοιπόν, από αυτή τη στιγμή και έπειτα, χωρίς παιδεία, με μία οικογένεια διαλυμένη, με ένα όραμα, το οποίο είναι μόνο το “τι θα έχω”, δεν πάμε πουθενά. Κάποτε είπα κάτι και μου θύμωσε όλος ο κόσμος. Ότι περάσαμε από τα τσαρούχια στα Tod’s. Είναι μία ατάκα που, όμως, αν αναλύσεις, έχει αλήθεια. Από τις σκηνές της κατοχής φτάνουμε στο “πάρε δάνειο”, “πάρε αυτοκίνητο”, “πάρε και δεύτερο και τρίτο”. Εγώ μόνο στην Ελλάδα βλέπω οικογένειες να έχουν δύο αυτοκίνητα, ένα μονό και ένα ζυγό».
Μιλώντας για την πορεία της Ευρώπης και για το αν κινδυνεύει από το αντιευρωπαϊκό κλίμα, που αναπτύσσεται, η κα Αρβερέλ σημειώνει: «Η Ευρώπη ήταν ο χώρος ο οποίος μονοπωλούσε την παγκόσμια ιστορία. Αυτό έπαψε. Η Ευρώπη δε μονοπωλεί την παγκόσμια ιστορία, πράγμα που σημαίνει -κατά τους ιστορικούς- μία παρακμή, η οποία είναι οικονομική, πολιτιστική, δημογραφική και ηθική. Λοιπόν, διατείνομαι ότι η Ευρώπη έχοντας χάσει ακριβώς τον πρωτεύοντα ρόλο στην παγκόσμια ιστορία, μετακινήθηκε ο πρωταγωνιστής δυτικά, εννοώντας την Αμερική, αλλά και ανατολικά. Η Ευρώπη έχει γίνει ένας κεντρώος χώρος, χωρίς να είναι κεντρικός. Αλλού “παίζονται” τα πράγματα. Η Ευρώπη είχε μια δυνατότητα ίσως, να γίνει “μεσο –αντλάντικ”. Δηλαδή, να είναι με την Αμερική το ίδιο πράγμα, άλλωστε η Αμερική δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα αποκύημα της Ευρώπης και θρησκευτικό και πολιτικό και εθνικό. Δηλαδή, θα μπορούσε να έχει τον Ατλαντικό ως κέντρο και να είναι Ευρώπη και Αμερική μαζί. Αυτό όμως χάθηκε, τέλειωσε, γιατί οι Αμερικανοί κοιτάνε πια από την άλλη μεριά. Κοιτάνε περισσότερο από τον Ειρηνικό και πέρα. Και από την άλλη έχουμε την άνοδο των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική). Οι BRICS είναι παγκόσμιοι τώρα, οπότε η Ευρώπη έχει καταντήσει ένα ακρωτήριο της Ασίας. Το τελευταίο ακρωτήριο της Ασίας. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να καταλάβουν ότι πρέπει να έχουν μια ευρωπαϊκή ταυτότητα, δηλαδή ευρωπαϊκό συμφέρον, κοινό συμφέρον, γιατί δεν υπάρχει πόλεμος μεταξύ αυτών που έχουν το ίδιο συμφέρον. Αν το καταλάβουν ότι έχουν συμφέρον να γίνουν ένα, τότε ίσως γίνουνε ένας από τους BRICS, να προσθέσουμε και ένα έψιλον. Αλλά αυτή τη στιγμή ο καθένας είναι για την πάρτη του. Η Ευρώπη, όμως, είναι το πρώτο πολιτικό μόρφωμα το οποίο είναι πολυεθνικό χωρίς να είναι αποτέλεσμα στρατιωτικής επέμβασης. Από εκεί και πέρα, αν οι Έλληνες γίνονται αντι-ευρωπαίοι, επειδή ακριβώς σταματάνε οι βοήθειες και έχουμε την τρόικα, αυτό είναι ελληνικό πρόβλημα και όχι ευρωπαϊκό. Αλλά σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει κάτι που με φοβίζει πολύ. Έγινε μια μεγάλη δημοσκόπηση από επίσημους οργανισμούς σε 35 κράτη. “Τι πιστεύουν οι νέοι και για ποιο πράγμα θα ήθελαν να πεθάνουν”. Οι μόνοι οι οποίοι απάντησαν ότι θα θέλανε να πεθάνουν για την πατρίδα τους είναι οι Τούρκοι. Ούτε Γάλλοι, ούτε Άγγλοι, ούτε Έλληνες. Λοιπόν, αυτή η αποξένωση, όχι από τον πατριωτισμό, αλλά από ένα είδος υπερηφάνειας να κρατήσουμε αυτό μας δώσανε οι παππούδες μας, είναι πρόβλημα».
Δηλώνει ότι ο μεγάλος της φόβος για την Ελλάδα είναι η άνοδος της Χρυσής Αυγής. « Ερμηνεύοντας παλαιότερη δήλωσή της ότι «έχουμε χρόνο ως τον Σεπτέμβριο», τονίζει: «Είχα πει ότι έχουμε χρόνο ως το Σεπτέμβριο, ως τις γερμανικές εκλογές, να κάνουμε κάτι, γιατί υπάρχουν πολλές φωνές που λένε “γιατί να θρέφουμε τους Έλληνες; Στοιχίζουν 4.500 ευρώ για κάθε Ευρωπαίο”. Σου λένε “κάντε και κάτι” κι εμείς δεν έχουμε κάνει κάτι μέχρι τώρα».
Κλείνοντας κα Αρβελέρ εκφράζει την αισιοδοξία της για την πορεία της Ελλάδας και σχολιάζει το κλείσιμο της ΕΡΤ. «Ήταν τραγικό αυτό για τη χώρα προς τα έξω. Μαύρο στην ΕΡΤ. Με ρώτησαν οι Γάλλοι δημοσιογράφοι “τι έγινε” και τους είπα “δεν υπάρχει εθνικός αερομεταφορέας, δεν υπάρχει εθνική τηλεόραση, ε, μένει ο εθνικός ύμνος”. Δεν έχουν κάνει μελέτη πουθενά, να πούνε είναι τόσοι, κοστίζουν τόσο, πρέπει γίνει αυτό. Είναι πράγματα να αρχίζει ο κακομοίρης, ο Μητσοτάκης, από την αρχή; Αν με ρωτούσες από πού να αρχίσουμε, θα σου έλεγα ότι αν ο Μητσοτάκης κάνει καλή δουλειά, νομίζω θα την κάνει, θα καταφέρουμε κάτι. Νομίζω ότι αν δεν τα καταφέρει αυτός, δε θα τα καταφέρει κανένας. Είμαι αισιόδοξη. Νομίζω ότι οι δυο τους τώρα, Σαμαράς και Βενιζέλος, θα τα καταφέρουν, αλλά δε θα είμαι αισιόδοξη αν η “Χρυσή Αυγή” πάρει μεγάλα ποσοστά. Εκεί, τα πράγματα θα δυσκολέψουνε, γιατί τότε οι Ευρωπαίοι θα πούνε “τώρα κάντε ό,τι θέλετε”. Ακόμη και ο ΣΥΡΙΖΑ να βγει, γελάνε. Αλλά με τη “Χρυσή Αυγή” δε γελάνε καθόλου».
ΑΠΕ – ΜΠΕ της Φ. Γιαννούλη