Έχουμε περάσει πολύ πιο δύσκολες καταστάσεις από τη σημερινή. Και πάντα είχαμε τον τρόπο να ξεπερνάμε τις δυσκολίες

Μία καλοκαιρινή εκδρομή με φίλους σε κάποιο ορεινό χωριό της Στερεάς Ελλάδος με γέμισε αισιοδοξία παρά τις δύσκολες ημέρες που περνούμε. Ο Σύλλογος των απανταχού καταγομένων από το χωριό οργάνωσε συνάντηση και δείπνο στον γενέθλιο τόπο και Θεία Λειτουργία στον Ναό του χωριού. Τα χαμόγελα των παιδιών που ανάσαιναν καθαρό αέρα, οι διηγήσεις των παππούδων, οι νέες γνωριμίες που έκανα οι νέοι και οι μεσήλικες, τα μεστά λόγια του ιερέως, η σύντομη προσφώνηση του Προέδρου, όλα αυτά μαζί με τη μνήμη των τεθνεώτων συγγενών, έδιναν αβίαστα την απάντηση στο ερώτημα:
Με ποιές δυνάμεις ξεπερνά τις δυσκολίες ο Ελληνισμός: Εκκλησία, κοινότητα, αλληλεγγύη, σεβασμός στην ιστορία και στον τόπο καταγωγής. Επιτυχημένη συνταγή αιώνων . Πνευματικά εφόδια που κάνουν τον Έλληνα δυνατό και ανθεκτικό ακόμη και στην πιο σκοτεινή περίοδο. Και όλοι γνωρίζουμε ότι περάσαμε πολύ πιο δύσκολες καταστάσεις από τη σημερινή.
Η Ελένη Αρβελέρ αποκάλυψε σε τηλεοπτική εκπομπή ένα άλλο μυστικό εθνικής επιβίωσης. Στη Δημόσια Τηλεόραση διηγείτο στην Έλενα Ακρίτα τις περιπέτειές της επί Κατοχής. «Τότε διαβάζαμε», είπε. «Θυμάμαι ότι στην Κατοχή πρωτοδιάβασα τον Ήλιο τον Πρώτο του Ελύτη. Πηγαίναμε και στο θέατρο και σε συναυλίες». Και στα πιο μαύρα χρόνια ο Έλληνας επιβιώνει με την αγάπη του στα γράμματα, στην παιδεία, στην τέχνη.
Μερικοί διανοητές εμφανίζονται σήμερα απαισιόδοξοι. Μιλούν για το τέλος της Ελλάδος που επέρχεται. Δεν θα συμφωνήσω μαζί τους. Μπορούμε να ξαναγίνουμε δημιουργικοί και στην οικονομία και στο πνεύμα και σε άλλους τομείς. Αρκεί να ξεδιψάσουμε από τα καθάρια νερά της ελληνορθόδοξης παράδοσής μας, να θυμηθούμε τα μυστικά μας όπλα που μας βοήθησαν να επιβιώσουμε όταν ήμασταν υπόδουλοι. Μία αισιόδοξη και λίαν διδακτική άποψη καταθέτει ο σπουδαίος φιλόλογος του 19ου αιώνος Ιωάννης Καλοστύπης στο περισπούδαστο σύγγραμμά του «Μακεδονία», το οποίο κυκλοφόρησε το 1886 και ανατυπώθηκε το 1993 από τις εκδόσεις ΙΣΤΟΡΗΤΗΣ. Μεταφέρω σε απλή δημοτική -για να βοηθήσω τους αναγνώστες- τις επισημάνσεις του από τις σελίδες 113-114:
«Finis Graeciae (σ.σ. το τέλος της Ελλάδος) είπαν οι σοφοί, οι οποίοι ακόμη και χθες, λίγα έτη πριν από τη μεγάλη Επανάσταση και μετά από αυτήν θρηνούσαν τον θάνατο της Ελλάδος, θαύμαζαν την νεκρική της γαλήνη και τη μυστηριώδη ομορφιά του νεκρού της σώματος ή αρνούμενοι τις ζωντανές μαρτυρίες της ελληνικής αναγεννήσεως, που ήσαν μπροστά στα μάτια τους, ασχολούνταν συστηματικά με την ειδυλλιακή εξύμνηση της φυσικής ομορφιάς της χώρας, αλλά υπό μορφήν αφορισμού υποστήριζαν τον εκσλαβισμό της Ελλάδος, όπως ο Φαλμεράγιερ. Κι όμως μάταιοι ήσαν οι θρήνοι των φιλελλήνων και τα υποκριτικά κλάματα των μισελλήνων. Η Ελλάς αναγεννήθηκε από την τέφρα της, όπως ο Φοίνικας, το δε εκπολιτιστικό της πνεύμα παρέμεινε διαρκώς ζωντανό. Σαν να ενστάλαξε η Θεία Πρόνοια στο ελληνικό πνεύμα το νέκταρ της αειθαλούς νεότητας, σαν να του ενεφύσησε ο Θεός πνοή αγέραστη και αθάνατη. Ταξιδέψτε στην Ελλάδα, στις υπόδουλες ελληνικές χώρες, ιδιαιτέρως δε στην ένδοξη Μακεδονία, στις ανά τον κόσμο ελληνικές παροικίες, για να δείτε, οι δύσπιστοι, πώς ακμάζει η ελληνική παιδεία και ο ελληνικός πολιτισμός και ποια ακατάβλητη και ασυναγώνιστη εθνική δύναμη διαθέτουν».
Η αναβίωση του κοινοτικού πνεύματος που επιχειρούν οι καλοκαιρινές συναντήσεις στα χωριά μας και η πνευματική ικμάδα επί Κατοχής που διηγείται η Αρβελέρ έχουν τις ρίζες τους στην Τουρκοκρατία, στην οποία αναφέρεται ο αείμνηστος Καλοστύπης. Μας είχαν ξεγραμμένους, αλλά επιβιώσαμε. Ας αναβαπτισθούμε στις ρίζες μας για να μην χάσουμε την ελπίδα ως Έθνος.