Η κοινωνία αλλάζει, το κράτος όχι

Tης Mαριας Kατσουνακη

Η είδηση δημοσιεύτηκε την προηγούμενη εβδομάδα: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητεί να της επιστραφούν εντόκως 424,8 εκατ. ευρώ, γιατί αφορούν παράνομες κρατικές ενισχύσεις που δόθηκαν μέσω του ΕΛΓΑ (Οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων) στους αγρότες την περίοδο 2008–2009. Μόνο που δεν αποτελεί «είδηση» αλλά σύνηθες φαινόμενο. Παρόμοιοι καταλογισμοί της Ε.Ε. (για ενισχύσεις που μόνο στην αγροτική ανάπτυξη δεν επενδύονται) δεν αιφνιδιάζουν το αρμόδιο υπουργείο. Αποτελούν μάλιστα και βούτυρο στο ψωμί της εκάστοτε κυβέρνησης, καθώς της δίνουν τη δυνατότητα να βγάλει τα άπλυτα της προηγούμενης στη φόρα.
Τα χρήματα καταλήγουν σε (ψηφοθηρικές) επιδοτήσεις ή σε εθνικές «στρατηγικές», που έχουν ως αποτέλεσμα...........................
να στρεβλώνουν την ανταγωνιστικότητα. Παρά το γεγονός, λοιπόν, ότι ο αγροτικός τομέας προσελκύει την τελευταία τριετία νέους ανθρώπους που επιλέγουν σε περίοδο κρίσης –και αυτό είναι το σημαντικό– να επενδύσουν σε έναν άλλο τρόπο ζωής, εγκαταλείποντας τα αστικά κέντρα, η νέα εποχή είναι ακόμη μακριά. Γιατί; «Ενώ η κοινωνία αλλάζει, οι μηχανισμοί του κράτους παραμένουν πεισματικά δεμένοι με το προηγούμενο καθεστώς, της σύνδεσης δηλαδή της παραγωγής με τις κοινοτικές ενισχύσεις και περιστρέφονται γύρω από αυτές. Εννοιες όπως η έρευνα, η εκπαίδευση, η κατάρτιση, η συμβουλευτική ακόμη δεν έχουν αποκτήσει επικαιροποιημένη θεσμική υπόσταση, λειτουργούν με όρους 10ετίας του ’60, όταν οι προτεραιότητες και οι καταναλωτικές ανάγκες ήταν τελείως διαφορετικές» (σημειώνει η αγροοικονομολόγος Λέλα Παπαγιαννοπούλου σε διαφωτιστικό άρθρο της στο περιοδικό «Μεταρρύθμιση», Οκτώβριος 2011). Παρατηρείται, λοιπόν, μια άναρχη ανάπτυξη βασισμένη στην πληροφόρηση που μπορεί κάποιος να αντλήσει από πηγές όπως το internet ή το καφενείο. «Με τον τρόπο αυτό, ίσως σε μερικά χρόνια το πασχαλινό αρνάκι να είναι δυσεύρετο, όμως θα έχουμε τόσο πολλά, μα τόσο πολλά σαλιγκάρια στην Ελλάδα, που θα πρέπει να συνηθίζουμε στην ιδέα να τα τρώμε και για πρωινό. Και στις εθιμοτυπικές πλέον αγροτικές κινητοποιήσεις του χειμώνα, δίπλα στους εθνικούς βαμβακοπαραγωγούς μας θα στήνονται τα μπλόκα των παραγωγών ροδιού».
Για να οργανωθεί ο αγροτικός τομέας, επιβάλλεται η στενή συνεργασία υπουργείων (Περιβάλλοντος, Ανάπτυξης, Παιδείας, Εσωτερικών –σε ό,τι αφορά την Τοπική Αυτοδιοίκηση– και, ασφαλώς, Γεωργίας) ώστε να σχεδιάζονται πολιτικές που, αντί να αλληλοαναιρούνται, θα στοχεύουν αποκλειστικά στην ανασυγκρότηση της παραγωγικής βάσης. Δεν είναι δυνατόν, για παράδειγμα, το υπουργείο Γεωργίας να προσπαθεί να πείσει τους παραγωγούς να στραφούν στα τρόφιμα και το υπουργείο Περιβάλλοντος, την ίδια στιγμή, να τους προτρέπει να σπείρουν φωτοβολταϊκά…