ΠΕΡΙ ΑΝΕΜΩΝ !!!

«Ο Μaΐστρος, ο Λεβάντες, ο Γαρμπής,
ο Πουνέντες, ο Γραίγος, ο Σιρόκος
η Τραμουντάνα, η Όστρια…»
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ «Άξιον Εστί»

Σήμερα έχουμε μάθημα Λαογραφίας. Το μάθημα για την πολιτιστική μας παράδοση και κληρονομιά που καμία εξουσία μέχρι σήμερα δεν σκέφτηκε να εισάγει στα σχολεία –«άχρηστες γνώσεις» θα λένε κάποιοι «αρμόδιοι»- γιατί υπάρχουν βλέπεις άλλες προτεραιότητες, τεχνοκρατικής κατεύθυνσης.
Και θα μιλήσουμε συγκεκριμένα για τους ανέμους που πνέουν στη χώρα μας, αυτούς που οι μετεωρολόγοι στα δελτία καιρού τους αναφέρουν πλέον μόνο με το στίγμα κατεύθυνσης, ενώ ο λαός μας από τα πανάρχαια χρόνια τους είχε δώσει ονόματα. Ονόματα που όλοι μας, όλο και κάπου θα συναντήσαμε διαβάζοντας θαλασσινές ιστορίες του Παπαδιαμάντη, του Καρκαβίτσα ή του Μωραϊτίδη.
Ονόματα που όλο και κάπου θ’ ακούσαμε, τα καλοκαίρια που ξεχυνόμαστε στα νησιά, από ηλιοκαμένους ψαράδες και ξέμπαρκους ναυτικούς στα κεφενεία των λιμανιών. Ακόμη και στα παράλια τα δικά μας όπως η Πύλος η Μεθώνη ο Μάραθος, τα ίδια ονόματα χρησιμοποιούν αλλά και στα ορεινά ακόμη χωριά μας όλοι ξέρουνε το Λίβα και το Μαίστρο.
Ονόματα-μύθοι που από μόνα τους εκλύουν μια γοητεία και μια ηχητική αρμονία που η απλή και μόνο παράθεση τους από τον μεγάλο μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, εμπεριέχει το στοιχείο της υψηλής ποιητικής σύνθεσης.
Έφτιαξα μάλιστα και μια σχηματική απεικόνιση για καλύτερη κατανόηση των κατευθύνσεων τους και διευκόλυνση στην απομνημόνευση των ονομάτων τους για τα οποία, με τη βοήθεια των λεξικών, παραθέτω και μια εννοιολογική προσέγγιση.

Παραθέτω επίσης και μια χρήσιμη διευκρίνηση που έμαθα από τον κ. Κίμωνα Τσαμαδό αξιωματικό ε.α. του Πολεμικού Ναυτικού και σύζυγο της δικιάς μας γνωστής συγγραφέως Ελένης Τσαμαδού, ότι δηλαδή: το κέντρο του ανεμολογίου νοητά βρίσκεται στη Μάλτα και έτσι εξηγούνται καλύτερα οι ονομασίες όπως π.χ. Γραίγος που είναι ο άνεμος με κατεύθυνση από Ελλάδα προς Μάλτα ή ο Μαίστρος με προέλευση τη γαλλική Αβινιόν στην οποία ήταν η έδρα του μεγάλου Μάγιστρου των Ιπποτών.
Έχουμε και λέμε λοιπόν:
1.Πουνέντες ή Πονέντες, λέξη ιταλικής προέλευσης για τον εκ δυσμών πνέοντα άνεμο. Ponente = δυτικός.
2. Ζέφυρος, λέξη ομηρική για τον εκ δυσμών πνέοντα άνεμο. Λέξη που απαντάται σε πολλές ραψωδίες και της Ιλιάδας και της Οδύσσειας. Αρκετές φορές μάλιστα χρησιμοποιείται με μεταφορική έννοια.. Είτε σαν το σύμβολο της ταχύτητας, είτε της επερχόμενης βροχής.
3. Μαΐστρος, λέξη ιταλικής προέλευσης για τον βορειοδυτικό άνεμο. Ο οποίος από τους αρχαίους ονομάζετο και άνεμος αργέστης = ο αιθρίαν ποιών. Από τους κατοίκους της Αττικής ονομαζόταν Σκίρων επειδή έπνεε από τις Σκιρωνίδες πέτρες του Ισθμού της Κορίνθου.
4. Τραμοντάνα ή Τραμουντάνα, ιταλική λέξη για τον βόρειο άνεμο. Tramontana = ο προερχόμενος απ’ τα βουνά.
5. Γραίγος, ο βορειοανατολικός άνεμος. Αντιδάνειο από την βενετσιάνικη λέξη grego και την ιταλική greco που υποδήλωναν τον άνεμο που φυσάει από την Ελλάδα.
6. Λεβάντες ή Λεβάντης, ισχυρός ανατολικός άνεμος που πνέει συνήθως το φθινόπωρο και την άνοιξη. Η λέξη προέρχεται από την μεσαιωνική ιταλική λέξη levante = ανατολή. Σε κάποια μέρη ονομάζεται και απηλιώτης.
7. Σιρόκος, θερμός και υγρός νότιος ή νοτιοανατολικός άνεμος που πνέει συνήθως πάνω από τη Μεσόγειο Θάλασσα και τη Ν. Ευρώπη, προκαλώντας βροχές και ομίχλες. Από ιταλ. Scirroco< αραβ. Sarq = ανατολή.

8. Όστρια, ο νότιος άνεμος ο αποκαλούμενος και νοτιάς. Από τη μεσαιωνική ιταλική λέξη ostro = νότος.
9. Γαρμπής, ο νοτιοδυτικός άνεμος. Από την βενετσιάνικη λέξη garbin < αραβική garbi = δυτικός.

10. Λίβας, νοτιοδυτικός άνεμος που πνέει από την κατεύθυνση της Λιβύης, συνήθως ξηρός και θερμός που προκαλεί σημαντικές καταστροφές στη γεωργία.

Αυτά τα ολίγα περί ανέμων και ελπίζω ότι με τις γνώσεις σας και τα σχόλια σας θα έρθετε να πλουτίσετε το περιεχόμενο αυτής της ανάρτησης.