3η Σεπτεμβρίου 1843

Με τον όρο επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου περιγράφουμε τα γεγονότα του 1843, τα οποία κατέληξαν στην παραχώρηση συντάγματος απο τον Όθωνα και στην μετάβαση της Ελληνικής πολιτείας απο την απόλυτη μοναρχία στην συνταγματική μοναρχία. Οκτώ χρόνια μετά την ενηλικίωση του Όθωνα και η κατάσταση στον Ελλαδικό χώρο ήταν δραματική. Μεγάλα προβλήματα όπως η αγροτική γη, οι εθνικές γαίες, εκπαίδευση κ.α. συνέχισαν να ταλανίζουν την χώρα με αποτέλεσμα την δικαιολογημένη δυσφορία του λαού. Ο απολυταρχικός τρόπος άσκησης της εξουσίας του παλατιού πολλές φορές οδηγούσε σε μικρο εξεγέρσεις, οι οποίες βέβαια καταστέλλονταν αμέσως απο τον κυβερνητικό στρατό. Το παλάτι συγκέντρωνε το γενικό μίσος και αποτελούσε τον στόχο της πολιτική πάλης. Το 1840 ο Μακρυγιάννης ίδρυσε μια παράνομη οργάνωση
κάντε κλικ στον τίτλο για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο
με σκοπό την επιβολή συντάγματος. Στην οργάνωση σύντομα μυήθηκαν οπλαρχηγοί και αγωνιστές του 21΄ που είχαν παραγκωνισθεί απο τους Βαβαρούς. Τα μέλη της οργάνωσης δεσμεύονταν με όρκο στην πατρίδα και στην Ορθοδοξία. Μερικοί απο τους οπλαρχηγούς που μυήθηκαν ήταν οι Θεόδωρος Γρίβας, Μήτρος Δεληγιώργης, Κριεζιώτης κ.α. Στη συνέχεια ο Μακρυγιάννης έστρεψε την προσοχή του στους πολιτικούς και κατέβαλλε μεγάλη προσπάθεια έτσι ωστε να μυήσει έμπιστα άτομα. Προσέγγισε και μύησε τον αρχηγό του Ρωσικού κόμματος, τον Ανδρέα Μεταξά, σημαντική προσωπικότητα της εποχής ενώ στη συνέχεια προσχώρησε στο κίνημα και ο αρχηγός του Αγγλικού κόμματος, Ανδρέας Λόντος. Αυτοί οι δύο κατόρθωσαν να μυήσουν τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής όπως τους: Ρήγα Παλαμήδη, Κωνσταντίνο Κανάρη, Χρύσανθο Σισίνη, Κωνσταντίνο Ζωγράφο κ.α. Για να επιτύχει όμως το κίνημα χρειαζόταν και η συνεργασία του στρατού. Για τον λόγο αυτό μύησαν τον συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη. Για να επιτύχουν τους σκοπούς του φρόντισαν να τον μεταθέσουν απο το Άργος στην Αθήνα και να τον διορίσουν στρατιωτικό διοικητή της Αθήνας. Ο Καλλέργης κατάφερε να φέρει σε επαφή τους κινηματίες και με άλλους στρατιωτικούς, όπως τον Σπυρομήλιο, και να τους πείσει να προσχωρήσουν στην οργάνωση. Λίγο πρίν το ξέσπασμα του κινήματος σχηματίστηκε τριμελή επιτροπή που σχηματίστηκε απο τους Ανδρέα Μεταξα, Μακρυγιάννη και Δημήτριο Καλλέργη. Ο καθένας αντιπροσώπευε έναν διαφορετικό κόσμο. Ο Μεταξάς τον πολιτικό, ο Μακρυγιάννης τον λαϊκό και ο Καλλέργης τον στρατιωτικό.

H αρχική ημερομηνία εκδήλωσης του κινήματος είχε ορισθεί να είναι η 25η Μαρτίου 1844, για να συμπίπτει με τον εορτασμό της επανάστασης. Ο ενθουσιώδης όμως Μακρυγιάννης διέδωσε το μυστικό σε πολλούς με αποτέλεσμα να επισπευσθεί η εκδήλωση του κινήματος. Το κίνημα, είχε αποφασισθεί, να ξεσπάσει στους στρατώνες έτσι ωστε να ακινητοποιηθούν άμεσα τα στελέχη του Οθωνικού καθεστώτος. Έτσι την νύχτα της 2ης προς 3ης Σεπτεμβρίου πολλά σημαίνοντα στελέχη του κινήματος κατευθύνθηκαν προς το σπίτι του Μακρυγιάννη για να δώσουν το τελικό σύνθημα. Η χωροφυλακή παρατήρησε τις ύποπτες κινήσεις γύρω απο την οικεία του και την περικύκλωσαν. Ο Καλλέργης συνειδητοποιώντας την κρισιμότητα της κατάστασης κατέφθασε στους στρατώνες και ξεσήκωσε τους αξιωματικούς με το σύνθημα Ζήτω το Σύνταγμα. Αμέσως διέταξε έναν λόχο να διαλύσει την πολιορκία του οίκου του Μακρυγιάννη και άλλον ένα να ανοίξει τις φυλακές του Μεντρεσέ ενώ αυτός παράλληλα κατευθυνόταν με 2.000 στρατιώτες στα ανάκτορα. Επιπλέον είχε στείλει στρατιωτικά αποσπάσματα να καταλάβουν το νομισματοκοπείο, την Εθνική τράπεζα, το δημόσιο ταμείο και τα διάφορα υπουργεία. Η άφιξη του στρατού με ζητωκραυγές και συνθήματα συντέλεσε ωστε να σπεύσουν προς τα ανάκτορα και οι κάτοικοι της Αθήνας και να ενωθούν με τον στρατό. Ο Βασιλιάς έστειλε τον υπασπιστή του Γρίβα Γαρδικιώτη και τον υπουργό στρατιωτικών Κωνσταντίνο Βλαχόπουλο να βολιδοσκοπήσουν την κατάσταση και να προσπαθήσουν να μεταπείσουν τους στρατιώτες. Κατα διαταγή όμως του Καλλέργη συνελήφθησαν αμέσως. Ο Όθωνας φοβούμενος για τα χειρότερα έστειλε τον Στάινστορφ, τον διαγγελέα του, στον Σχινά για να φέρει τα πυροβόλα. Ο τελευταίος όμως προτίμησε να συνταχθεί με τους επαναστάτες.

Στις 3 τα ξημερώματα προσήλθαν όλοι οι σύμβουλοι επικρατείας για να επικυρώσουν τις επαναστατικές πράξεις. Το συμβούλιο αναγνώρισε το κίνημα, καθόρισε την σύγκληση εθνοσυνέλευσης και διόρισε επιτροπή υπο τους Γεώργιο Κουντουριώτη, Λ. Μαυρομιχάλη, Γ. Λινιάνα, Γ. Ψύλλα, Ανδρέα Λόντο και Κ. Προβελέγγιο, η οποία θα παρουσίαζε τις αποφάσεις του στον Βασιλιά. Το νέο υπουργικό συμβούλιο, στο οποίο συμμετείχαν στελέχη και απο τα τρία μεγάλα κόμματα είχε ως εξής: Πρόεδρος και υπουργός εξωτερικών Ανδρέας Μεταξας, υπουργός στρατιωτικών ο Ανδρέας Λόντος, υπουργός Ναυτικών ο Κωνσταντίνος Κανάρης, υπουργός Δικαιοσύνης ο Λέων Μελάς, υπουργός εκκλησιαστικών & παιδείας ο Μιχαήλ Σχινάς, υπουργός Οικονομικών ο Δρόσος Μανσόλας και υπουργός Εσωτερικών ο Ρήγας Παλαμήδης. Ο λαός και ο στρατός διαλύθηκαν στις 3 το μεσημέρι αφού πληροφορήθηκαν οτι όλα τα αιτήματα έγινα αποδεκτά. Τέλος με βασιλικά διατάγματα η 3η Σεπτεμβρίου ανακηρυσσόταν σε μέρα εθνικής γιορτής ενώ ο Δημήτριος Καλλέργης παρασημοφορούνταν, ως αρχηγός του επαναστατικού κινήματος.

Η πρώτη περίοδος της βασιλείας του Όθωνα τερματίστηκε με την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, που υποχρέωσε το μονάρχη να παραχωρήσει Σύνταγμα και να αποδεχτεί τη θεσμοθέτηση κοινοβουλευτικών θεσμών. Το πρώτο ελληνικό Σύνταγμα, παρ' όλες τις αδυναμίες του, αποτέλεσε μεγάλη εθνική και λαϊκή κατάκτηση. Η νέα περίοδος συνοδεύτηκε από αρκετές πολιτικές αλλαγές, με σημαντικότερη ίσως την απαλλαγή της χώρας από τους Βαυαρούς. Ο Όθωνας εξακολούθησε να συμπεριφέρεται ως απόλυτος μονάρχης, περιφρονώντας τις συνταγματικές αρχές και παραβιάζοντας τις υποσχέσεις του της 3ης Σεπτεμβρίου.
ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ