ντοπιολαλιές !!!

Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Οροπέδιο το νέο βιβλίο του Κώστα Περδίκη: ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ. Είκοσι έξι μικρά μεν αφηγήματα αλλά μεγάλης λογοτεχνικής αξίας. Η ανεπιστρεπτί απωλεσθείσα παιδική ηλικία δοσμένη με έντονη γλαφυρότητα συγκίνηση και νοσταλγία. Και επειδή θεωρώ ότι η αντιπροσωπευτικότερη κριτική για ένα βιβλίο είναι το δείγμα γραφής, παραθέτω ένα από αυτά........


ντοπιολαλιές

Παίζοντας με τον πλούτο της γλώσσας μας

____________________________

Αρχές καλοκαιριού στο κτήμα μας, όταν ξεκίναγε η καλλιέργεια της όψιμης ντομάτας.
Ο πατέρας έχει ξεπλαταριαστεί να ποτίζει τις φρεσκοφυτεμένες ντοματιές, κουβαλώντας νερό από το πηγάδι με τη λάτα. Η ντρίτσα του έγινε μούσκεμα από τον ιδρώτα και την κρέμασε σε μια τσατάλα, στην καρυδιά για να στεγνώσει. Αύριο τον περιμένει ο ρέντος με τη γαλαζόπετρα. Θα ετοιμάσει το υλικό στο μεγάλο καδούλι, προσθέτοντας και λίγο χορίδι, για να κολλάει το μίγμα πάνω στα φύλλα. Μετά έχει σειρά το τειάφισμα. Ανάσα δεν θα πάρει ο καημένος.
Αλλά και το γαϊδούρι μας κάλντησε κι αυτό. Από το πρωί, με αγωγιάτη τον μπαρμπα-Χρηστίδη, έχει κουβαλήσει από τον καλαμιώνα του αμπελιού γύρω στα δέκα κιντινάρια καλάμια. Ο πατέρας, αργότερα που οι ντοματιές θα ψηλώσουν, θα τα κάνει φουρκάδες για να κλαρώσουν πάνω τους. Από τη ζέστη γκούσωσε το καημένο το ζωντανό. Ο μπαρμπα-Χρηστίδης το λυπήθηκε και το άφησε ξεϊγκλωτο, να ξεϊδρώσει λίγο.
Ήρθε ντριτσινώντας μέχρι το πηγάδι και πήγε καρσί στον σούγλο με το νερό. Αυτιάστηκε, όμως, και στη πρώτη γουλιά έκανε πέρα, φαίνεται του φάνηκε γανιασμένο. Κάνει μια βρέντα γύρω από το πηγάδι ψάχνοντας με λαχτάρα για άλλο. Ο μπαρμπα-Χρηστίδης, τότε, βουτάει αμέσως τη βουτσέλα, που ο πατέρας είχε πριν λίγο γεμίσει για να ρουπώσουν οι δόγες της και αδειάζει τη μισή στη σπασμένη ζάρα, που ήταν παρατημένη δίπλα στο φίλιαντρο του πηγαδιού. Δεν άφησε σταγόνα. Ευχαριστημένο, μετά, ρίχτηκε στα τρυφερά ψιλίθρια της γράνας.
Η μητέρα έχει ανάψει φωτιά και στο χαρανί, πάνω στη σιδερωστιά, αχνίζει το ζεματιστό νερό. Πλένει εδώ και ώρα τα σκουτιά μας στη σκάφη, για να τα ξεσγαρτσιάσει και τα χέρια της έχουν φαφατιάσει. Μετά το πλύσιμο θα μας φτιάξει τσιγαρίδες καγιανά για το μεσημέρι και θα ψήσει στην μπουγάνα σκορκοφίγκι από το πρωτόγαλο της γίδας μας, που χθες γέννησε όψιμα. Κουβάλησε μια ζαλιά βεργιά, που βγάζουν καλή θράκα, για να τη βάλει πάνω στη μπουγάνα.
Εγώ και η αδελφή μου παίζουμε, σκαρφαλωμένοι στην παλιά μάκινα, που απόμεινε από τη σταφίδα μας, όταν ο πατέρας μου αποφάσισε να την ξεμπουντουλώσει για να φυτέψει ντομάτες. Η μητέρα, μάς έχει αναθέσει να γεμίσουμε από το πηγάδι τις δυο βίκες με φρέσκο νερό και να τις κουβαλήσουμε στο σπίτι, όμως ούτε που το θυμόμαστε. Οι λούρες από τη λυγιά, που εκείνη πάντα φυλάει για πρώτη ανάγκη, αργότερα θα μας το ξαναθυμίσουν δυσάρεστα…
Εκτός από το γαϊδούρι και τη γίδα, στο κτήμα υπάρχει και ο Αηδόνης, ο σκύλος μας. Λιάζει άγρια όποιον βλέπει να περνάει από κει και τον μαλιναρίζει. Είναι μονίμως δεμένος ο δόλιος. Τις λίγες φορές που κατορθώνει να λυθεί πιλαλάει με λαχτάρα και σκαπετάει μέχρι την άκρη του κτήματος, για να βρει τη σκυλίτσα του γείτονα, για έρωτες…Τον άλλο καιρό διασκεδάζει την αιχμαλωσία του τρομάζοντας τις χουρχούρες, που λιάζονται λίγο πιο πέρα και προγκάει τα τσιροπούλια.
Έχω μια φωτογραφία, μικρός, που με μια λογανιά τον πειράζω και κείνος χαίρεται το γαργάλημα.

ΓΛΩΣΣΑΡΙ
ξεπλαταριαστεί = κουραστεί
λάτα = τενεκές
ντρίτσα = ψάθινο καπέλο
τσατάλα = διχάλα
ρέντος = ράντισμα
καδούλι = βαρέλι
χορίδι = ασβέστης
τειάφισμα = θειάφισμα
κάλντησε = κουράστηκε
κιντινάρια = δεσμίδα 40 καλαμιών
φουρκάδες = παλούκια
γκούσωσε = ζεστάθηκε
ξεϊγκλωτος = χωρίς σαμάρι, χωρίς ίγκλα
ντριτσινώντας = χοροπηδώντας
καρσί = ίσια
σούγλος = κουβά
αυτιάστηκε = υποψιάστηκε
γανιασμένο = με μεταλλική γεύση
βρέντα = βόλτα
βουτάει = αρπάζει
βουτσέλα = ξύλινο βαρέλι νερού
ρουπώσουν = σφίξουν από το νερό, χορτάσουν, φουσκώσουν
δόγες = οι σανίδες του βαρελιού
ζάρα =μεγάλο πήλινο δοχείο
φίλιαντρο = η στέψη του πηγαδιού
ψιλίθρια = είδος άγριου χόρτου
χαρανί = μεταλλικό καζάνι
σιδερωστιά = τριγωνική μεταλλική σχάρα
σκουτιά = ρούχα
ξεσγαρτσιάσει = καθαρίσει
φαφατιάσει = φουσκώσει
τσιγαρίδες = παστό χοιρινό
καγιανά = ντομάτα με αυγά στο τηγάνι
μπουγάνα = λαμαρινένια γάστρα
σκορκοφίγκι =πίτα από το πρώτο γάλα της γίδας, μετά τη γέννα
ζαλιά = φόρτωμα στην πλάτη
βεργιά = κληματόβεργες
μάκινα = μηχάνημα επεξεργασίας της σταφίδας
ξεμπουντουλώσει = εξαφανίσει,καταστρέψει
βίκες = στάμνες
λούρες =βέργες
λυγιά = λυγαριά
λιάζει = γαβγίζει
μαλιναρίζει = τρομάζει
πιλαλάει = τρέχει
σκαπετάει = φτάνει
χουρχούρες = σαύρες
τσιροπούλια = σπουργίτια
λογανιά = σκούπα από αφάνα _________________________________________
Βιογραφικό:  Κώστας Περδίκης: (Ζαχάρω Ηλείας, 1949). Σπούδασε Πολιτικός Μηχανικός στο Ε.Μ.Π. Εργάσθηκε σαν μηχανικός στον Ιδιωτικό και Δημόσιο Τομέα.
Πρώτο του βιβλίο: σινική μελάνη και άλλα αφηγήματα, Αθήνα, 2014.