Η μυθολογία για τις νέες καλλιέργειες!

 Του Ηλία Μπιτσάνη

Εδώ και χρόνια από αυτήν εδώ τη στήλη έχουμε εκφράσει τις σοβαρές αντιρρήσεις μας σε όλη αυτή την ιστορία με τη μυθολογία των νέων καλλιεργειών που εμφανίζονται ως η λύση για την ελληνική γεωργία. Επισημαίνοντας ότι το κύριο βάρος της προσπάθειας θα πρέπει να στραφεί στην παραγωγική ανασυγκρότηση του διατροφικού τομέα μέσα από τη στήριξη των παραδοσιακών καλλιεργειών. Και τονίζοντας ότι είναι τυχοδιωκτική η πολιτικά κατευθυνόμενη "στροφή" σε καλλιέργειες για τις οποίες δεν υπάρχουν συστηματική γεωτεχνική έρευνα, σχεδιασμός παραγωγής "κρίσιμης ποσότητας" προϊόντος έτσι ώστε να μπορεί να τροφοδοτηθεί η αγορά και ισχυρό εμπορικό δίκτυο για την απορρόφηση του προϊόντος.

Ολα αυτά τα "παλαιομοδίτικα" ασφαλώς δεν άρεσαν ..................

σε εκείνους που σχεδιάζουν την αγροτική οικονομία αναζητώντας στα ράφια των σούπερ μάρκετ εξωτικά φυτά, αλλά και σε εκείνους που εκστασιάζονται με οποιαδήποτε θεωρία παρουσιάζει την αγροτική οικονομία ως "μαύρη τρύπα" του "εκσυγχρονισμού" της χώρας. Ερχεται όμως η ζωή να επιβεβαιώσει τις ανησυχίες που διατυπώνουμε όλα αυτά τα χρόνια καθώς τώρα υπάρχουν χειροπιαστά αποτελέσματα της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης μέσω ημερίδων, μια νέα εκσυγχρονιστική εφεύρεση παραγωγής "τίποτα". Μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση αυτής της ιστορίας έκανε πολυσέλιδο ρεπορτάζ του Πάνου Μπαΐλη στο ειδικό ένθετο περιοδικό για τα αγροτικά της εφημερίδας "Ο Κόσμος του Επενδυτή". Αντιγράφουμε τον πρόλογο που είναι εξαιρετικά χαρακτηριστικός:

"Κέρδη, ευκαιρίες, απάντηση στην κρίση, μέλλον, νέα εποχή, χρυσοφόρες καλλιέργειες... Με την ίδια ή διαφορετική σειρά αυτές οι λέξεις περιέγραφαν και εξακολουθούν να περιγράφουν την επιλογή ενός νέου ή παλιού παραγωγού να εντάξει στις ασχολίες του καλλιέργειες που έγιναν γνωστές ως νέες ή πολυδύναμες ή εναλλακτικές ή δυναμικές. Και είναι η πρώτη φορά στην ελληνική γεωργία που μια καλλιέργεια χαρακτηρίζεται με τόσα επίθετα καλύπτοντας τα όποια «ζιζάνια» αμφισβήτησης!

Επειδή όμως μιλάμε για γεωργία, ο λαός μας γνωρίζει να υποδέχεται με σαφή και αφοπλιστικό τρόπο την υπεραισιοδοξία που γεννά το νέο: «Οπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι». Και στην περίπτωση των νέων καλλιεργειών, η κλασική αυτή παροιμία περιγράφει τη σημερινή κατάσταση η οποία δεν έχει καμία σχέση με τα όσα θεωρητικά συνόδευαν το πέρασμα «στη νέα σελίδα της ελληνικής γεωργίας» με ιπποφαές, μύρτιλο, αρώνια, γκότζι μπέρι, σαλιγκάρια, ρόδια, στέβια, αρωματικά φυτά και ό,τι άλλο ανακαλυπτόταν στη διαδρομή προς το... χρυσοφόρο μέλλον. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι περισσότερες από αυτές τις καλλιέργειες δεν είχαν τα αποτελέσματα που όλοι προσδοκούσαν, με συνέπεια πολλοί αγρότες να έχουν εμπλακεί σ' ένα φαύλο κύκλο παραγωγής, ξοδεύοντας χρήματα χωρίς ανταπόδοση.

Οσοι πλέον ασχολούνται επιστημονικά με το θέμα επιμένουν ότι οι συγκεκριμένες καλλιέργειες (με εξαίρεση τη στέβια που απαιτεί μεγάλες εκτάσεις) δεν μπορούν να αποφέρουν τεράστια έσοδα. Και βεβαίως δεν μπορούν να καλλιεργηθούν σε έκταση μικρότερη των 20 στρεμμάτων αν αναζητάμε ένα μικρό μεν, αλλά όχι ευκαταφρόνητο οικογενειακό εισόδημα".

Ενδιαφέρουσες είναι και οι απόψεις ειδικών επιστημόνων που φιλοξενούνται στο ρεπορτάζ: "Οι προσδοκίες που γεννιούνται σε κάθε αγρότη για έσοδα από τις εναλλακτικές καλλιέργειες εμένα μου θυμίζουν το νερό του Καματερού. Υπόσχονται πολλά χωρίς ακόμη στην Ελλάδα να έχουν γίνει έρευνες, όχι της απόδοσης αλλά ούτε των δυνατοτήτων εγκλιματισμού αυτών των υπερφυτών που εισάγονται από τη Σιβηρία ή την Αμερική. Χωρίς επίσης να υπάρχει το νομοθετικό πλαίσιο αλλά και το δίκτυο εκείνο που ρυθμίζει την παραγωγή και τη διάθεση" (Ηλίας Ντζάνης γεωπόνος με εμπειρία στην αγροτική έρευνα).

"Ολα έγιναν με απούσα την Πολιτεία, χωρίς κανόνες και γνώση, με αποτέλεσμα κάποιοι να κερδίσουν από τις εισαγωγές φυτών και οι περισσότεροι να χάσουν και σε χρόνο και σε χρήμα" (Δρ. Στέφανος Διαμαντής ερευνητής του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης).

Το αφιέρωμα περιλαμβάνει και συνεντεύξεις με ανθρώπους που έχουν επενδύσει σε αυτές τις καλλιέργειες οι οποίες συμβάλλουν στην απομυθοποίηση της ιστορίας αυτής και προσγειώνουν… αισιόδοξα στο έδαφος της πραγματικότητας τις υπερβολές των πλασιέ της ιδέας ότι "διά πάσαν νόσον…" η λύση έρχεται με καλλιέργειες εισαγωγής, αρωματικά φυτά και άλλες ιδέες της μόδας. Και επιβάλλει έναν διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης των όποιων αναδιαρθρώσεων της παραγωγής κριθούν αναγκαίες. Προϋπόθεση για οποιαδήποτε αλλαγή αποτελεί η έρευνα τόσο σε επίπεδο γεωτεχνικό, όσο και οικονομικό με βάση τις εξελίξεις που σημειώνονται στον κόσμο. Το γεγονός ότι κάποια φυτά θεωρούνται ως "σούπερ τροφές" δεν σημαίνει αυτομάτως ότι ανάλογα θα είναι και τα… κέρδη όσων τα χρησιμοποιούν. Οταν στην Κίνα φυτεύονται εκατομμύρια στρέμματα, όταν ακόμη και η Ινδία έχει κατασκευάσει εργοστάσια επεξεργασίας καρπών από αυτή την κατηγορία, μάλλον είναι αφελές να πιστεύει κάποιος ότι με 10 στρέμματα θα τα φέρει βόλτα στην Ελλάδα.

Οι "εκσυγχρονιστικοί μύθοι" θα πρέπει να πάρουν τέλος, η παραγωγική ανασυγκρότησης της αγροτικής οικονομίας χρειάζεται να στηριχθεί στο διατροφικό τομέα υποστηριζόμενο από νέες μορφές καλλιέργειας, μείωση του κόστους εισροών, ισχυρούς συνεταιρισμούς, δημόσιο τραπεζικό πυλώνα και πολιτική διείσδυσης των αγροτικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές. Συμπληρωματικά και παράλληλα μπορεί να υπάρξει συμπληρωματικό (ή και κύριο εισόδημα σε ορισμένες περιπτώσεις), μετά από την κατάλληλη πολύπλευρη έρευνα. Τα υπόλοιπα είναι "φαντασιώσεις" για να τρέφονται οι αφελείς που αναζητούν… το νερό του Καματερού.