Από χέρι σε χέρι κι από καρδιά σε καρδιά

 Απο το Θάρρος

Σπόρους από ντόπιες παραδοσιακές ποικιλίες φρούτων, λαχανικών και βοτάνων είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν οι ευαισθητοποιημένοι Μεσσήνιοι στην ενδιαφέρουσα εκδήλωση που διοργανώθηκε από την ομάδα kalamatafreespace και το project ReThink, στο αγρόκτημα Φοίφα.

«Πρωτεργάτης» στην προσπάθεια διάσωσης των παλαιών ποικιλιών της πατρίδας μας, με μέλη σε ολόκληρη την Ελλάδα, η κοινότητα «Πελίτι», με έδρα στη Δράμα, συνεργάζεται με τη διοργάνωση προσφέροντας γνώση για τη συλλογή, αποθήκευση και καλλιέργεια των σπόρων.

Παράλληλα..........

όσοι βρεθήκαμε χθες στο αγρόκτημα Φοίφα ακούσαμε πρακτικές συμβουλές για την καλλιέργεια των ειδών που ευδοκιμούν στην περιοχή μας, οδηγίες για τη δημιουργία μποστανιών στον κήπο ή ακόμα και στη βεράντα μας, αποστάγματα της γνώσης δεκαετιών που έχουν συγκεντρώσει τα μέλη του «Πελίτι». Εκ μέρους της κοινότητας, την «ξενάγησή» μας στις παραδοσιακές ποικιλίες είχε αναλάβει η Χριστίνα Καραλέκα.

«Οι σπόροι ανήκουν σε όλους»

Παρότι δεν προέρχεται από αγροτική οικογένεια, η κα Καραλέκα γρήγορα εκδήλωσε ενδιαφέρον για τις καλλιέργειες. «Βέβαια, αρχικά δεν είχα στο μυαλό να ασχοληθώ με τις παραδοσιακές ποικιλίες», μας είπε, «γιατί δε φανταζόμουν ποτέ ότι θα φτάσει η στιγμή που δε θα τις έχουμε πια». Κατάγραψε τις συμβουλές γεροντότερων, βρήκε ανθρώπους που κρατούσαν σπόρους και σύντομα έγινε μέλος του «Πελίτι». Σήμερα η κοινότητα μετρά παραπάνω από 160 μέλη, ανθρώπους οι οποίοι βρίσκουν τις παλιές ποικιλίες, καλλιεργούν τα είδη και γράφουν τις παρατηρήσεις τους, διαδίδουν τις γνώσεις τους και ανταλλάσσουν σπόρους.

Η ανταλλαγή σπόρων και η προσπάθεια διαφύλαξης των παλαιών ποικιλιών της χώρας μας, βρίσκεται σε καλό δρόμο τα τελευταία χρόνια, της λέω.

«Θα έλεγα ότι έχει γίνει κίνημα πια», απαντά. «Ειδικά τα δύο τελευταία χρόνια, υπάρχει μια μεγάλη στροφή των ανθρώπων, οι οποίοι ψάχνουν τις παλιές ποικιλίες, θέλουν να κάνουν το δικό τους κήπο, τη δική τους βεράντα, τη δική τους ταράτσα –γιατί όχι;- στην πολυκατοικία. Αυτό το τελευταίο είναι εξίσου σημαντικό, γιατί ξέρουμε τις συνθήκες της πόλης. Είναι πολλαπλά τα οφέλη: Έχουμε, πρώτον, μια διαφύλαξη των παραδοσιακών ποικιλιών, αλλά έχουμε επίσης τη συνέχεια και την αυτάρκεια. Δημιουργώντας τα δικά μας φυτώρια και κάνοντας το δικό μας κήπο, δε θα έχουμε πια ανάγκη να καταφύγουμε στους γεωπόνους και να ζητήσουμε υβρίδιο».

Στο νομό μας, όμως, τι γίνεται;

«Στην περιοχή μας», παρατηρεί η κα Καραλέκα, «έχουν διασωθεί κάποιες παλιές ποικιλίες. Δε θα έλεγα ότι είναι πάρα πολλές, αλλά είναι παρήγορο ότι ακόμα υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που κρατάνε σπόρους. Δεν έχουν αλωθεί τα πάντα από τις εταιρείες. Ψάχνοντας νομίζω ότι θα βρούμε ακόμη περισσότερους. Βέβαια, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που δε δίνουν τους σπόρους τους. Δεν ξέρω πώς το έχουν δει. Ο σπόρος δεν είναι κανενός, δεν ανήκει σε κανέναν. Ανήκει σε όλο τον κόσμο και είναι κάτι που πρέπει να διαφυλάξουμε, να το συνεχίσουμε με όλες μας τις δυνάμεις».

«Η ανταλλαγή σπόρων είναι το στοίχημα του 21^ου αιώνα»

Εκπρόσωπος της νεότερης γενιάς της οικογένειας Φοίφα, η Μυρτώ επέλεξε να εγκατασταθεί στην Καλαμάτα πριν από δύο χρόνια και να φέρει το αγρόκτημα στην αρχική μορφή του. Πρόκειται για φιλόδοξο σχέδιο, αν σκεφτεί κανείς ότι το αγρόκτημα, στην αυγή του 20^ού αιώνα, λειτουργούσε ως Γεωπονικός Σταθμός Καλαμάτας, σύντομα μετατράπηκε σε κεραμοποιείο και, πλησιάζοντας προς τις μέρες μας, άλλαξε διάφορες χρήσεις. Στο κεραμοποιείο δε που διασώζεται ως σήμερα, είναι εκπληκτικός ο πλούτος εργαλείων και μηχανημάτων της εποχής των αρχών του 20^ού αιώνα, ενώ λειτουργικό είναι το μεγάλο πηγάδι που τροφοδοτούσε το κεραμοποιείο με ενέργεια.

«Προσπαθώ να ξαναδώσω στο κτήμα την αρχική μορφή και λειτουργία του, λόγω των ενδιαφερόντων μου για τη φυσική γεωργία και για τον πολιτισμό που μπορεί να δημιουργηθεί μέσα από την ενασχόληση με τη γη. Αυτό το πιστεύω σαν σύνδεση. Φιλοδοξώ να το μετατρέψω σε ένα αγροτικό-πολιτιστικό κέντρο», μου είπε η Μυρτώ Φοίφα.

«Θα ήταν ιδανικό να αναπαλαιωθεί το κεραμοποιείο, να αναδειχθεί η μεγάλη συλλογή των γεωργικών εργαλείων που ο πατέρας μου συγκέντρωνε για δεκαετίες», εξακολουθεί. «Δυστυχώς, ακόμα δεν έχω βρει καμία υποστήριξη από πουθενά. Ίσα ίσα θα έλεγα ότι με αποθαρρύνουν. Αυτό με πληγώνει. Επέλεξα να επιστρέψω στη Μεσσηνία και νιώθω ότι μου κλείνονται οι πόρτες».

Όσο για την ανταλλαγή σπόρων, η Μυρτώ θεωρεί ότι «είναι το στοίχημα του 21^ου αιώνα».

«Υπάρχει παγκόσμιος προβληματισμός σε σχέση με την αυτάρκεια στη διατροφή μας», σημειώνει. «Αυτή τη στιγμή έχουμε μεγάλες εταιρείες που πατεντάρουν σπόρους οι οποίοι δεν αναπαράγονται και τους πουλούν στους αγρότες. Υπάρχουν πολλές εταιρείες οι οποίες προσπαθούν να επιβάλουν και νομοθετικά τη διακίνηση και πώληση των μεταλλαγμένων προϊόντων. Μια παγκόσμια κίνηση διατήρησης και διάσωσης παραδοσιακών σπόρων είναι μια δημιουργική αντίσταση σε όλη αυτή την τρομοκρατία της τροφής που μας επιβάλλεται».

«Στην Ελλάδα έχουμε τη δυνατότητα αλλά και το χρέος», υπογραμμίζει η Μυρτώ Φοίφα, «να διατηρήσουμε όλη αυτή τη φυτική κληρονομιά που έχουμε, μια από τις πιο πλούσιες του κόσμου. Συνεργαζόμαστε με το Πελίτι, αλλά και με πιο μικρές ομάδες, στην Αθήνα, στη Σπάρτη, στην Κρήτη, που προσπαθούν να δουλέψουν με αυτό το στόχο. Επίσης, έχουμε συνεργασία και υποστήριξη από ομάδες στην Αμερική και, μάλιστα, από ομογενείς μας. Η κοινότητα μεγαλώνει. Είναι τόσο όμορφο, να νιώθεις φίλους σου ανθρώπους που δε γνωρίζεις, αλλά μοιράζεστε τον ίδιο σκοπό. Η ανταλλαγή αυτή των αισθήσεων, των πραγμάτων, των γνώσεων είναι πολύ όμορφο πράγμα».

Οι Καλαματιανοί δείχνουν ενδιαφέρον;

«Το ενδιαφέρον εκδηλώνεται με αργούς ρυθμούς», λέει η Μυρτώ Φοίφα και παρατηρεί: «Είμαστε σε επαρχία –και μάλιστα θα έλεγα δύσκολη επαρχία όσον αφορά και στη συνειδητοποίηση την περιβαλλοντική αλλά και την επαφή με τη γη και την αγροτική κληρονομιά. Στην Καλαμάτα νιώθω ότι οι μεσοαστοί της θέλουν να διώξουν την αγροτική τους κουλτούρα ή ιστορία. Οι πιο νέοι, όμως, δεν είναι έτσι».

Στο χώρο του αγροκτήματος, την ημέρα της εκδήλωσης, η ομάδα kalamatafreespace και το project ReThink λειτούργησαν εργαστήρι κομποστοποίησης. «Θέλαμε να δείξουμε στον κόσμο πώς να φτιάχνουν οι ίδιοι κομποστοποιητές, τι σημαίνει κομποστοποίηση και τι πρέπει να κάνει για να έχει το καλύτερο αποτέλεσμα», σημειώνει η Μυρτώ. «Επίσης, δίνουμε συνοικιακούς κομποστοποιητές, οι οποίοι μπορούν και θέλουμε να χρησιμοποιηθούν από ομάδες ανθρώπων ή από οικογένειες, σε δημόσιους ή κοινόχρηστους χώρους, όπως είναι ο ακάλυπτος μιας πολυκατοικίας, ένα πάρκο, μια πλατεία, προκειμένου να αρχίσουν οι ίδιοι οι πολίτες να μαθαίνουν τι διαδικασίες χρειάζονται, ανέξοδες, για να συγκεντρώσουν και να κομποστοποιήσουν τα οργανικά τους σκουπίδια. Η προσπάθεια έχει ήδη ξεκινήσει. Έχουμε βάλει δύο κομποστοποιητές: Ο ένας αυτοσχέδιος κομποστοποιητής είναι στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και ο άλλος είναι στην πλατεία Όθωνος, όπου τον επιμελείται το Κέντρο Νέων. Βλέπουμε παράλληλα ότι και οι επιχειρηματίες της περιοχής ενδιαφέρονται και θα το στηρίξουν. Για εμάς είναι μια δράση κοινωνική η κομποστοποίηση. Δημιουργώντας σημεία όπου διάφοροι άνθρωποι έρχονται και ενώνουν τις ενέργειές τους για να κάνουν μια πράξη, ουσιαστικά δημιουργείς μικρά σημεία ενότητας μέσα στην πόλη. Η διαχείριση σκουπιδιών είναι πολύ σημαντική βεβαίως, είναι όμως παράλληλα ένας τρόπος να έρθουν οι άνθρωποι σε επαφή, να κάνουν από μόνοι τους κάτι μέσα στην πόλη».